NGUYÊN NHÂN VÀ TRIỆU CHỨNG GÂY BỆNH TIÊU CHẢY

1.Tiêu chảy là gì?

►Tiêu chảy (ỉa chảy) là một trong những bệnh lý tiêu hóa phổ biến nhất, xuất hiện ở cả người lớn và trẻ em. Tình trạng được nhận biết dễ dàng bởi dấu hiệu đi ngoài nhiều lần, phân lỏng kèm nước bất thường. Tuy nhiên, người bệnh cần phân biệt rõ với hiện tượng đại tiện nhiều nhưng phân đặc hoặc phân lỏng, dính ở em bé bú mẹ. Cả hai trường hợp này đều không phải là tiêu chảy.

►Thông thường, tình trạng có thể phát triển từ nhẹ đến nghiêm trọng và đe dọa đến tính mạng nếu không được kiểm soát kịp thời. Vì vậy, ngay khi nhận biết dấu hiệu rối loạn, người bệnh nên chủ động thăm khám để điều trị sớm, tránh ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe.

2.Phân loại các loại bệnh tiêu chảy

♦ Bệnh tiêu chảy được phân chia 4 cấp độ khác nhau dựa trên các đặc điểm về thời gian mắc bệnh, cơ chế bệnh, độ nghiêm trọng của bệnh và đặc điểm của phân như: phân có nhiều nước, sủi bọt, nhầy máu hay có chất béo,… bao gồm: tiêu chảy cấp tính, mãn tính, thẩm thấu và xuất tiết.

1.1 Tiêu chảy cấp tính 

♦ Bệnh tiêu chảy cấp tính là loại bệnh thường gặp ở trẻ em lứa tuổi mầm non và những năm đầu cấp tiểu học. Tiêu chảy xuất hiện đột ngột, trẻ đi phân lỏng nhiều nước, số lần đi nhiều hơn 3 lần trong 24 giờ, thường kéo dài 1 tuần. Bệnh tiêu chảy cấp tính thường có nguyên nhân do thức ăn không phù hợp hoặc do nhiễm khuẩn thực phẩm, trong đó virus rota là tác nhân chính gây tiêu chảy nặng và đe dọa đến tính mạng của trẻ dưới 2 tuổi.

1.2 Tiêu chảy mãn tính

♦ Tiêu chảy kéo dài hơn 2-4 tuần được coi là dai dẳng hoặc mãn tính. Ở một người khỏe mạnh, tiêu chảy mãn tính có thể gây phiền toái hoặc trở thành một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng nhưng đối với một người có hệ miễn dịch yếu, hoặc suy giảm miễn dịch thì tiêu chảy mãn tính có thể là nguyên nhân đe dọa đến tính mạng.

1.3 Tiêu chảy thẩm thấu

♦ Tiêu chảy do giảm hấp thu dịch, chất điện giải và dinh dưỡng được coi là tiêu chảy thẩm thấu. Mức độ tiêu chảy từ nhẹ đến vừa, khối lượng phân từ 250ml đến 1 lít/ngày. Sự không hấp thu được một chất dinh dưỡng đơn thuần như lactose thường gây ra triệu chứng trướng bụng hơn là tiêu chảy, trừ trường hợp nặng. Hiện tượng tiêu chảy thẩm thấu sẽ dừng lại khi chúng ta ngừng ăn những thực phẩm đó.

1.4 Tiêu chảy xuất tiết

♦ Là sự rối loạn về chuyển tải ion trong các tế bào biểu mô của ruột làm tăng sự bài tiết và giảm hấp thu hoặc là cả hai. Đối với hiện tượng tiêu chảy này thì việc ngưng ăn không có tác dụng. 

3.Nguyên nhân gây bệnh tiêu chảy, đi ngoài nhiều lần trong ngày

 

♦ Chắc hẳn rất nhiều người thắc mắc vậy những nguyên nhân nào gây ra tình bệnh này? Trên thực tế, bệnh hình thành bởi rất nhiều lý do khác nhau, trong đó hầu hết mọi người mắc bệnh vì bị các loại vi rút, vi khuẩn tấn công vào cơ thể. Ví dụ như vi rút rotavirus hoặc vi khuẩn salmonella,…

3.1 Vệ sinh kém

♦ Điều kiện vệ sinh kém cũng làm tăng nguy cơ lây lan vi khuẩn gây tiêu chảy nhiễm trùng. Vì vậy, mỗi người cần chú ý giữ gìn vệ sinh cá nhân, không gian để tránh vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể.

3.2 Rối loạn vi sinh đường ruột

♦ Lạm dụng thuốc kháng sinh vô tình tiêu diệt vi khuẩn có lợi, gây mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, dẫn đến giảm hấp thu, tăng nhu động ruột, hậu quả là đi ngoài nhiều lần, phân lỏng, không thành khuôn hoặc phân sống.

3.3 Không hấp thu đường

♦ Do không dung nạp được các loại đường như: lactose, glucose-galactose, fructose từ các loại trái cây, mật ong, sữa và chế phẩm từ sữa… nên một số người có thể bị tiêu chảy kéo dài nếu ăn những thực phẩm chứa các loại đường này. Hoặc cơ thể thiếu các men như sucrase-isomaltase, lactase… cũng là nguyên nhân gây tiêu chảy.

3.4 Ngộ độc thực phẩm

♦ Sử dụng thức ăn bị ôi thiu, nhiễm độc hoặc chứa các chất phụ gia độc hại cũng là nguyên nhân thường gặp gây tiêu chảy. Ngộ độc thực phẩm có thể xuất hiện các triệu chứng như: đau bụng, đi ngoài dữ dội sau khi ăn xong, kèm theo tình trạng nôn mửa, tiêu chảy, sốt cao… Thậm chí, có thể dẫn tới co giật và tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.

3.5 Hội chứng ruột kích thích

♦ Đây là bệnh do thay đổi thói quen ăn uống, sau khi ăn đồ lạ hoặc dùng một số thuốc điều trị bệnh. Nguyên nhân là do nhu động ruột co thắt quá mức và kéo dài khiến thức ăn di chuyển trong đường ruột nhanh hơn. Lúc này, nước không được tái hấp thu hoặc tiết ra quá mức từ niêm mạc ruột dẫn đến tình trạng tiêu chảy đột ngột.

3.6 Viêm đại tràng

♦ Người bệnh viêm đại tràng thường bị rối loạn tiêu hóa, trong đó có tình trạng tiêu chảy. Bệnh xuất phát do nhiễm vi khuẩn (Shigella, Samonella…), ký sinh trùng, nấm, ngộ độc hóa chất, hoặc do rối loạn thần kinh thực vật, áp lực, căng thẳng tâm lý… 

3.7 Nhiễm khuẩn đường ruột

♦ Mầm bệnh từ bên ngoài đi vào cơ thể, kích thích các mô trong đường tiêu hóa, gây viêm nhiễm là nguyên nhân chính gây tiêu chảy, thường gặp khi bạn ăn phải thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, chứa vi khuẩn Salmonella, Clostridium, khuẩn tụ cầu… dẫn tới ngộ độc. 

♦ Việc tiếp xúc với nguồn nước bị ô nhiễm, dùng các món ăn như rau sống, gỏi, đồ tái sống… được tưới bằng nước bẩn, phân tươi sẽ tăng nguy cơ lây truyền vi khuẩn và các loại ký sinh trùng.

4.Dấu hiệu, triệu chứng nhận biết bệnh tiêu chảy, đi ngoài nhiều lần

Bệnh tiêu chảy là một rối loạn tiêu hóa phổ biến, mỗi người có thể gặp phải ít nhất vài lần mỗi năm. Tuy nhiên nếu tình trạng kéo dài có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Do đó, người bệnh cần điều trị sớm nếu xuất hiện các triệu chứng tiêu chảy:  

♦ Đầy bụng, sôi bụng.

♦ Tiêu chảy liên tục, nhiều lần, lúc đầu phân lỏng, sau toàn nước (trong trường hợp bị bệnh tả: phân toàn nước đục như nước vo gạo).

♦ Nôn, lúc đầu nôn ra thức ăn, sau chỉ nôn ra toàn nước trong hoặc màu vàng nhạt.

♦ Người mệt lả, có thể bị chuột rút, biểu hiện tình trạng mất nước từ nhẹ đến nặng như: khát nước, da khô, nhăn nheo, hốc hác, mắt trũng, mạch nhanh, huyết áp hạ, có khi không đo được huyết áp, tiểu tiện ít hoặc vô niệu, chân tay lạnh… và có thể dẫn đến tử vong.

5.Biến chứng của tiêu chảy

► Các biến chứng của tiêu chảy có thể xảy ra bao gồm:

♦ Mất nước: mất nước quá nhiều có thể dẫn đến trụy mạch, thậm chí gây tử vong.

♦ Mất cân bằng điện giải: các chất điện giải Na+, K+, Cl- đóng vai trò quan trọng trong nhiều chức năng của cơ thể. Nếu không được điều chỉnh kịp thời, cơ thể sẽ dễ xuất hiện co giật, tổn thương não, thậm chí tử vong.

♦ Suy thận cấp: do cơ thể mất nước, không thể cung cấp đủ lượng máu cho thận hoạt động.

♦ Suy dinh dưỡng: do bệnh nhân ăn ít trong quá trình bị bệnh (thường ở trẻ).

6.Phương pháp điều trị bệnh tiêu chảy

♦ Hầu hết các trường hợp tiêu chảy có thể tự khỏi trong vòng một vài ngày mà không cần điều trị. Trong các trường hợp tiêu chảy nhẹ, bạn có thể tự chăm sóc tại nhà bằng cách:

♦ Uống nhiều nước: nước lọc, canh và nước ép trái cây mỗi ngày (trừ nước ép táo và nước ép quả lê chúng có thể làm tình trạng tiêu chảy nặng hơn).

♦ Uống nước điện giải: Pha gói Oresol hoặc viên Hydrite có chứa điện giải với nước theo hướng dẫn sử dụng. Một cách khác là pha 100ml nước với 1/2 muỗng cà phê muối và 1/2 muỗng cà phê đường.

♦ Ăn thực phẩm nhiều probiotic: sữa chua, pho mát giúp giảm đầy hơi.

♦ Không uống đồ uống có caffein: cà phê, trà và cả sô cô la.

♦ Không ăn các thực phẩm sinh hơi: đậu đỗ, bắp cải, bia, rượu, nước có ga.

♦ Kiêng sữa, thực phẩm béo: tránh uống sữa hay các món chiên, rán, xào nhiều dầu mỡ trong một vài ngày.